Çalışma izni başvurularında belirlenilmiş değerlendirme kriterleri vardır. İlk olarak bu kriterleri tanıyalım;
– İstihdam kriteri (1 yabancıya karşılık 5 Türk personel çalıştırma kuralı)
– Mali kriter (Firmanın en az 500.000TL ödenmiş sermayesi, 8 milyon TL net satışı ya da 150 bin $ ihracatının bulunması) (Mali kriterler 01/01/2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Bu tarihe kadar eski kriterler geçerlidir)
– Ücret kriteri (Yabancı personel için belirlenen taban maaş kuralıdır. Personelin görev alacağı unvana, yani uzmanlık vb. durumlara göre değişmektedir)
A) GENEL DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
1) İSTİHDAM KRİTERLERİ
-Bilanço esası usulüne tabi işyerlerinde, adına çalışma izni başvurusu yapılan yabancının çalışacağı işyerinde, çalıştırılmak istenilen her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının çalışması gerekmektedir.
-Son yıl net satış tutarı 50.000.000 Türk Lirası veya daha fazla olan işyerinde çalıştırılacak beş yabancıya kadar, çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam kriterleri aranmaz.
2) MALİ YETERLİLİK KRİTERLERİ
– Bilanço esası usulüne tabi yeni kurulan (geçtiğimiz senenin bilançosu henüz çıkmamış) işyerinde çalıştırılacak yabancı adına yapılacak çalışma izni başvurusunda, işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması gerekir.
– Bilanço esası usulüne tabi faaliyette olan (geçtiğimiz senenin bilançosu çıkmış) işyerinde çalıştırılacak yabancı adına yapılacak çalışma izni başvurusunda; işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması ya da net satışlarının en az 8.000.000 TL olması, veya ihracatının en az 150.000 ABD doları olması gerekir.
– Hemen yukarıda bahsedilen madde, adi ortaklık söz konusu olduğu durumlarda ortaklardan en az birisinin bu şartlara uyum göstermesi yeterli kabul edilmektedir.
3) ÜCRET KRİTERLERİ
Çalışma izni başvurusu esnasında güncel brüt asgari ücret dikkate alınacak şekilde;
– Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için brüt asgari ücretin en az 5 katı,
– Mühendis ve mimarlar için brüt asgari ücretin 4 katı,
– Diğer yöneticiler için brüt asgari ücretin 3 katı,
– Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar için brüt asgari ücretin 2 katı,
– Ev hizmetleri ve diğer mesleklerde/işlerde çalışacak yabancılar için brüt asgari ücret düzeyi olmalıdır.
4) İSTİHDAM VE MALİ YETERLİLİK KRİTERLERİ İÇİN İSTİSNALAR
– Çalışma izni başvurusu yapılacak tarih baz alınarak, Türkiye’de son beş yılda en az üç yıl süreyle herhangi bir oturma izni (öğrenci ikamet izni hariç), çalışma izni veya uluslararası koruma kapsamında yasal olarak kalmış yabancılar için yapılan yurt içi çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, en fazla üç yabancı ile sınırlı olmak üzere istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
– Yukarıdaki madde kapsamında çalıştırılacak yabancı personel sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı personeli sayısından fazla olması kabul edilmemektedir.
– Yukarıda bahsi geçen madde kapsamında aynı işyerinde üçten fazla yabancının çalıştırılacak ise, işyerinde çalışacak dördüncü ve sonraki yabancılar için yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, her bir yabancı için ayrı ayrı beş Türk vatandaşının istihdamı ve mali yeterlilik kriterinin karşılanması zorunludur.
B) ŞİRKET SAHİBİ/ORTAĞI OLAN YABANCILAR İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
– Yeni işyeri açan veya bir işyerine ortak olan yabancı için yapılan çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde, yabancının sahibi/ortağı olduğu işyerinin ödenmiş sermayesi en az 500.000 TL olmalı, ayrıca yabancıya ait sermaye tutarının en az 500.000 TL olması gerekmektedir. Buna ek olarak yabancının ortaklık payının da en az yüzde yirmi (%20) olması zorunludur.
– Yeni işyeri açan veya bir işyerine ortak olan yabancı için yapılan çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde, işyerinde en az 5 Türk vatandaşının çalışıyor olması gerekir. Bu şart ilk 6 ay aranmaz (zorunlu tutulmaz) ve çalışma izni şerhli olarak onaylanır. Ancak çalışma izni onayının 7. ayının başından itibaren işyerinde her ay en az beş Türk vatandaşı çalışmak zorundadır. Aksi halde uzatma başvurusu kabul edilmeyecektir.
– 100.000 $ (ABD Doları) ve üzerinde sermaye payı olan yabancı ortak için yapılacak çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
C) SEKTÖR, MESLEK VEYA İŞ TEMELİNDE ÖZEL DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
1) BİLİŞİM SEKTÖRÜ
– Bilişim sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde; yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı ve kurumsal mimari uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren iş, meslek veya görevlere ilişkin çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
– Bilişim sektörü dışında faaliyet gösteren işyerlerinde; yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı ve kurumsal mimari uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren iş, meslek veya görevlere ilişkin çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde en fazla iki yabancı ile sınırlı olmak üzere istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
2) EĞİTİM SEKTÖRÜ
– Eğitim kurumlarında mesleki yeterlilik gerektiren meslek ve görevlerde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, Milli Eğitim Bakanlığı’ndan (MEB) veya Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’ndan (YÖK) ön izin alınması zorunludur.
– Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) tarafından ön izin düzenlenen yabancı uyruklu öğretim elemanları için yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun 8’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları uyarınca değerlendirme kriterleri uygulanmaz.
– Taraf olunan uluslararası düzenlemelerin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, eğitim kurumlarında ve milletlerarası okullarda, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinin 29’uncu maddesi uyarınca ön izin gerektiren iş veya mesleklerde çalışacak yabancılara ilişkin çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
3) EV HİZMETLERİ SEKTÖRÜ
– Ev hizmetleri sektöründe çalışmak için sadece 3 unvana izin verilmektedir; Evde çocuk bakım elemanı, Engelli bakıcısı, Hasta ve yaşlı refakatçisi)
1) Çocuk bakımı için;
– Anne ve babanın evli olması halinde çocuğun annesi veya babası,
– Anne ve babanın boşanmış olması halinde çocuğun velayeti bulunan annesi veya babası,
– Çocuğu evlat edinen kişi,
– Çocuğun vesayet altında olması halinde çocuğun vasisi,
– Koruyucu aile uygulaması kapsamında koruyucu anne veya koruyucu baba statüsü sahibi kişiler,
– Evlilik birliği dışında doğan çocuğun annesi veya çocuğu resmi olarak tanımış babası,
işveren olarak çalışma izni başvurusu yapabilir.
2) Engelli bakıcısı veya hasta ve yaşlı refakatçisi için;
– Engelli, hasta veya yaşlının kendisi,
– Engelli, hasta veya yaşlının birinci veya ikinci derece yakınları,
– Engelli, hasta veya yaşlının vesayet altında olması halinde vasisi,
işveren olarak çalışma izni başvurusu yapabilir.
3) Çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde;
– Bakımı yapılacak veya refakat edilecek kişinin sağlık durumu ve yaşı,
– Bakım yapacak veya refakat edecek yabancının eğitimi, mesleki tecrübesi, Türkçe dil bilgisi düzeyi, Türkiye’de ikamet veya çalışma geçmişi, medeni hali ve yaşı,
– İşin özel niteliğini gösterir diğer hususlar,
– İşverenin sosyo-ekonomik durumu ile mal varlığı, aylık sürekli ve düzenli geliri,
dikkate alınarak değerlendirme süreci yürütülür.
4) Ev hizmetlerinde bakımı yapılacak veya refakat edilecek kişinin 1. ve 2. derece akrabaları, ayrıca kan veya kayın hısımı yakınlarının işveren olması mümkündür. İlgili kişilerin yeterli düzeyde sürekli ve düzenli gelire (belgelenebilir) sahip olması beklenir. Eğer bakımı yapılacak veya refakat edilecek kişinin ikinci derece dâhil kan veya kayın hısımı yok ise, bakıma destek olmak isteyen ve aile bağı bulunan diğer kişilerin noterden taahhüt etmeleri durumunda gelirleri değerlendirmeye alınır.
5) Yurt dışı başvurusu ile alınan ev hizmetleri çalışma izninde, izin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içerisinde başka bir işverene bağlı çalışmak üzere yurt içinden yapılan çalışma izni başvuruları, mücbir sebepler (ölüm, iflas, hastalık, tutukluluk, afet ve buna benzer haller) hariç olmak üzere, olumsuz değerlendirilir.
4) HAVACILIK SEKTÖRÜ
– Yabancı ülkelerin bayrak taşıyıcı havayolu şirketlerinin (ülkemiz için THY gibi) Türkiye temsilciliklerinde üst düzey yönetici olarak veya uzmanlık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar için yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
5) KAMU PROJELERİ
– Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde, Türkiye’de uygulanan projelerde çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
6) SAĞLIK SEKTÖRÜ
– Sağlık kurumlarında mesleki yeterlilik gerektiren meslek ve görevlerde çalışacak yabancılar için yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde Sağlık Bakanlığından ön izin alınması zorunludur.
– Sağlık sektöründe, kamu kurumlarında mesleki yeterlilik gerektiren meslek ve görevlerde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam, ücret ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
7) TURİZM SEKTÖRÜ
– Turizm sektöründe faaliyette bulunan işyerlerinde, uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalıştırılacak yabancılar adına;
a) Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli turizm işletmeleri,
b) Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli turizm işletmeleri bünyesinde ve işletme ile aynı adreste sözleşme ile faaliyet gösteren restoranlar,
c) Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli turizm işletmeleri ile sözleşme karşılığı faaliyet gösteren turizm-animasyon organizasyon firmaları,
ç) Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli turizm işletmeleri bünyesinde ve işletme ile aynı adreste sözleşme ile faaliyet gösteren hamam, sauna vb. kompleks,
d) Seyahat acentası işletme belgesi sahibi işletmelerle anlaşmalı hamam ve saunalar,
e) Resmi makamlardan alınmış faaliyet izni bulunan termal oteller,
tarafından yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, en az on Türk vatandaşı çalıştırılması halinde istihdam kriteri uygulanmaz.
– Yukarıdaki maddede belirtilen uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde masör, masöz, SPA terapisti ve benzeri uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularında, yabancının çalışacağı işyerinin;
a) Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletmesi belgesi sahibi olup masaj salonu bulunduğunu kanıtlayan turizm işletmesi veya resmi makamlardan alınmış faaliyet izni bulunan termal otel,
b) Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletmesi belgesi sahibi işletme bünyesinde ve işletme ile aynı adreste sözleşme ile faaliyet gösteren masaj salonu,
c) Seyahat acenta belgesi sahibi işletmeyle anlaşmalı hamam ve sauna tesisi,
ç) En az yirmi Türk vatandaşı çalıştıran resmi makamlardan izinli spor merkezi,
olması gerekir. Bu 4 madde dışındaki diğer işyerlerinde yapılacak aynı unvanlar ile çalışacak yabancılar için yapılan çalışma izni başvuruları olumsuz değerlendirilir.
– Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletmesi belgesi sahibi turizm işletmeleri bünyesinde sözleşme ile faaliyet gösteren işletmelerde (kuaför, kuyumcu, deri, halı, tekstil satışı vb. küçük işletmeler) çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, bu kapsamda yer alan en fazla iki yabancı için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
– Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli seyahat acentalarından sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren ve Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş aracı kuruluşlarda çalışacak yabancılar için yurt içinden yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, bu kapsamda yer alan en fazla beş yabancı için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmaz.
8) YABANCI ÖĞRENCİLER
– Türkiye’deki bir yükseköğretim kurumunda ön lisans ve lisans düzeyinde örgün öğretim programlarına kayıtlı öğrenim görmekte olan yabancı öğrenciler öğrenimlerinin ilk yılını tamamlamalarının ardından kısmi süreli çalışabilir.
– Örgün öğretim programlarına kayıtlı ve öğrenim görmekte olan lisansüstü öğrencilere, ilk yılını tamamlama sınırı uygulanmaz.
– Yabancı öğrenciler adına eğlence sektöründe durumlarına uygun olmayan işlerde ve ev hizmetleri sektöründe çalışmak üzere yapılan çalışma izni başvuruları olumsuz değerlendirilir.
– Ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim gören yabancı öğrenciler için yapılan çalışma izni başvurularında, öğrencinin öğrenim gördüğü il ve benzeri hususlar dikkate alınır.
Ç) DEĞERLENDİRME KRİTERLERİNDEN MUAF TUTULAN YABANCILAR
Aşağıda belirtilen yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam, mali yeterlilik ve ücret kriterleri aranmaz:
a) Anne, baba veya çocuğu Türk vatandaşı olan yabancılar
b) İnsani ikamet izni verilmiş olan yabancılar
c) İnsan ticareti mağduru olarak ikamet izni verilmiş olan veya İnsan Ticaretiyle Mücadele ve Mağdurların Korunması Hakkında Yönetmelik uyarınca mağdur destek programından yararlanan yabancılar
ç) Vatansız Kişi Kimlik Belgesi sahibi yabancılar
d) Uzun dönem ikamet izni verilmiş yabancılar
e) En az üç yıl süreyle Türk vatandaşı ile evlilik birliği içinde yaşayan yabancılar
f) Çalışma izni, kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni veya insan ticareti mağduru ikamet izni ile en az sekiz yıl Türkiye’de bulunmuş yabancılar
g) Türk vatandaşlarına hasredilen meslek ve işler dışında çalışacak yabancılardan İçişleri veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen veya Genel Müdürlükçe uluslararası işgücü politikası kapsamında uygun görülen Türk soylu yabancılar
ğ) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları
– Yukarıda durumları bildirilmiş olan yabancıların, durumlarını kamu kurum ve kuruluşlarından alınmış belgelerle kanıtlamaları zorunludur. Bu tanınmış haklar sadece değerlendirme sürecinde kolaylık sağlamak ile birlikte, yabancıya çalışma izni verilmesi konusunda mutlak hak sağlamaz.
D) DİĞER HUSUSLAR
– Değerlendirme Kriterlerinin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilmiş çalışma izinlerinin uzatma başvurularında eski kriterler geçerlidir. Uzatma başvurularında, bu başvurunun ilk yapıldığı tarihte geçerli olan mali yeterlilik kriteri baz alınarak değerlendirme yapılır.
Saygı ve sevgilerimizle.
